Kontrola metrologiczna wodomierzy
Do wyznaczania ilości dostarczanej wody i rozliczeń z Odbiorcą powszechnie stosowane są przyrządy pomiarowe – liczniki wody, tzw. wodomierze. Wodomierze stosowane w obrocie tzn. w transakcji kupna, sprzedaży i wymiany towaru, w celu uzyskania prawidłowej podstawy do rozliczeń, podlegają prawnej kontroli metrologicznej w formie zatwierdzenia typu, legalizacji pierwotnej i legalizacji ponownej na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (Dz. U. z 2001 r. Nr 63, poz. 636 z późn. zm.), art. 5, 6 i 7 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. z 2016 r. poz. 542 z późn. zm.), rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 kwietnia 2017 r. w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli (Dz. U. z 2017 r. poz. 885) oraz rozporządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 759).
Prawna kontrola metrologiczna jest działaniem zmierzającym do wykazania, czy wodomierz spełnia wymagania techniczne i metrologiczne określone we właściwych przepisach. Zgodnie z powyższym, jeżeli wskazanie wodomierza jest podstawą do rozliczeń, wodomierz powinien być poddany obowiązkowej prawnej kontroli metrologicznej organów administracji miar w formie legalizacji, a w następstwie jako poświadczenie, że spełnia wymagania metrologiczne, mieć ważną i nienaruszoną cechę legalizacyjną.
Kontrolę metrologiczną wodomierzy w Polsce (jako usługę) przeprowadzają: Główny Urząd Miar w Warszawie oraz Okręgowe Urzędy Miar. Wodomierze Spółki legalizowane są przez Okręgowy Urząd Miar w Szczecinie. Punkt Legalizacyjny Wodomierzy znajduje się w obiekcie naszej Spółki przy ul. Lubuskiej 1.
Zgodnie z przepisami prawa dla wodomierzy nie są wydawane świadectwa legalizacji (pisemne)!
Legalizacja jest ważna przez czas określony (w stosownych przepisach), oraz jeżeli wodomierz spełnia wymagania metrologiczne i umieszczone na wodomierzu podczas legalizacji cechy legalizacji i zabezpieczające są nieuszkodzone.
Okres ważności cechy legalizacji (również oceny zgodności) wynosi 5 lat. Okres ważności legalizacji wyrażony w:
- miesiącach – liczy się od pierwszego dnia tego miesiąca, w którym legalizacja została dokonana;
- latach – liczy się od pierwszego stycznia następnego roku po legalizacji.
Legalizacja również traci ważność w przypadku:
- stwierdzenia, że wodomierz przestał spełniać wymagania;
- uszkodzenia wodomierza;
- uszkodzenia albo zniszczenia cechy legalizacji lub cechy zabezpieczającej.
Wymiany wodomierzy w związku z legalizacją ponowną
Wodomierze powinny być zgłaszane do legalizacji ponownej:
- nie później niż w ostatnim miesiącu ważności dowodu legalizacji poprzedniej, jeżeli okres ważności jest wyrażony w miesiącach;
- nie później niż w ostatnim roku ważności dowodu legalizacji poprzedniej, jeżeli okres ważności jest wyrażony w latach;
- po naprawie;
- po uszkodzeniu cech legalizacji lub zabezpieczających nałożonych na przyrząd podczas poprzedniej legalizacji.
Okres ważności legalizacji ponownej wodomierzy wyznaczany jest identycznie jak przy legalizacji pierwotnej.
Legalizacja ponowna wodomierzy jest wykonywana w związku z utratą ważności poprzedniej legalizacji, na wniosek użytkownika; wykonawcy naprawy lub instalacji przyrządu pomiarowego.
Za legalizację ponowną wodomierza odpowiedzialny jest jego właściciel bądź użytkownik. Stosowanie do rozliczeń wodomierzy bez ważnej cechy legalizacyjnej z mocy ustawy Prawo o miarach zagrożone jest karą grzywny.
Praktyką powszechnie stosowaną w eksploatacji wodomierzy jest wymontowywanie ich z instalacji oraz zastępowanie wymontowanych wodomierzy innymi egzemplarzami, mającymi ważną cechę legalizacyjną.
Sprawdzenie wodomierzy podczas legalizacji ponownej pod względem zgodności z wymaganiami metrologicznymi obejmuje w szczególności:
- oględziny wodomierza, w celu stwierdzenia, czy wodomierz nie jest uszkodzony i czy istnieją wymagane oznaczenia i znaki;
- sprawdzenie zgodności charakterystyk metrologicznych z wymaganiami metrologicznymi.
Szczegółowy zakres sprawdzeń wykonywanych podczas legalizacji ponownej wodomierzy określa rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych.
W Punkcie Legalizacyjnym Wodomierzy w Zielonej Górze przy ul. Lubuskiej 1 wykonywane są naprawy i legalizacje wodomierzy własnych Spółki. Wodomierze oddane do legalizacji najpierw są czyszczone, naprawiane i regulowane, aby zapewnić ich poprawną pracę w okresie do następnej legalizacji. Legalizację wodomierzy wykonuje się na specjalistycznych stanowiskach pomiarowych. Do przeprowadzenia legalizacji niezbędne jest zdemontowanie wodomierza z instalacji wodociągowej.
Błędy wskazań wodomierzy posiadających ważną cechę legalizacyjną mieszczą się w granicach błędów dopuszczalnych przy legalizacji, tzn. dla wodomierzy do wody zimnej w przedziale dolnym zakresu obciążeń pomiarowych (Q1 – Q2) błędy te wynoszą do ±5 %, a w przedziale górnym zakresu obciążeń pomiarowych (Q2 – Q4) błędy te wynoszą do ±2 %.
W trakcie wieloletniej eksploatacji wodomierza, na skutek naturalnego zużycia mechanizmów oraz wytrącania się osadów jego błędy pomiarowe wzrastają, czasami przekraczając wartości dopuszczalne. Najczęściej mają wartości ujemne, czyli wodomierz pokazuje mniejszą ilość wody, niż przepłynęła w rzeczywistości. W konsekwencji rozliczający zużycie wody wystawia zaniżone rachunki. Szczególnie jest to zauważalne w przypadku rozliczeń wody w budynkach wielolokalowych na podstawie wodomierzy – podliczników.
Wodomierze główne na przyłączach wodociągowych do nieruchomości są własnością Spółki. Spółka posiada szczegółową ewidencję wodomierzy i na bieżąco kontroluje sprawność wodomierzy oraz ważność cech legalizacji. Monterzy Spółki wymieniają wodomierze (bez dodatkowych opłat) zgodnie z wewnętrznym harmonogramem tak, aby używane były tylko wodomierze z ważnymi cechami legalizacji.